Üç Yaş Çocuğunda Saldırgan Davranışlar
ANINDA VE KARARLI MÜDAHALE
Saldırganlık doğuştan içimizde var olan bir iç güdüdür. Bir başka deyişle her çocuk, her insan potansiyel olarak saldırganlığı içinde taşır. Yetişkinler var olan saldırganlığı başka alanlara kanalize ederek bunu boşaltabilme bilincindeyken, çocuk henüz bunu öğrenmediği için açıkça saldırganlığı gösterebilir.
1-3 yaşındaki bir çok çocuk ısırma ve/veya vurma döneminden geçer. Bu yaşlardaki çocuklar duygularını kelimelerle ifade edemezler ve bu nedenle de ilgi çekmek ya da gerilimlerini ifade etmek amacıyla anne-babalarını, diğer çocukları veya bakıcılarını ısırabilir, onlara vurabilirler.
Bu yaşlarda çok meraklı olan çocuklar, sadece yol açtığı tepkiyi görmek amacıyla da ısırabilirler. Bu saldırgan davranışların nedenleri anlaşılabilir olmakla birlikte, davranışın kendisinin kabul edilmesi mümkün değildir. Çocukların kendilerini ifade etmenin daha uygun yöntemlerini öğrenmeleri gerekir.
Çocukta Görülen Tipik Özellikler
- Her istediğini bağırarak dile getirir.
- İstekleri yerine getirilmediğinde kendini yerden yere vurur.
- Sık sık anne babaya vurur, bağırıp çağırır.
- Başını sağa, sola, yere, duvarlara vurur.
- Kendine zarar verecek davranışları hiç çekinmeden yapar. (Kıyafetlerini parçalar, ellerinin üstünü ısırır, kendini tırmalar.)
- Saçını çeker, saçının bir bölümünü koparır.
- Öfke nöbetlerine kapılır.
- Evdeki eşyaları fırlatır, kırar, döker.
- Etraftaki çocuklara ve insanlara saldırır duvarlara vurur.
Çocuklarda Saldırgan Davranışa Neden Olan Etkenler:
- Anne babanın birbirleriyle tartışmaları ve kavga etmeleri,
- Babanın veya annenin saldırganca tutumu, çocuğun da bunu taklit ederek öğrenmesi,
- Çocukta var olan mevcut enerjinin boşaltılmasına izin verilmemesi ve engellenmesi,
- Alay etme, sıklıkla eleştirme, azarlama,
- Kızma ya da ceza verme,
- Anne babanın çocuk ile ilgilenmemesi,
- Anne babanın çocuğa karşı tutarsız bir tutum sergilemesi,
- Anne babanın da sinirlendiğinde evdeki eşyaları fırlatması ve saldırganca tavır sergilemesi,
- Evde sık sık dövüş ve kavga sahnelerinin yer aldığı filmleri seyretme ve bu filmlerin çok güzel olduğu konusunda yorum yapma.
O halde anne-babalar ne yapabilir?
Çocuğunuz bir başkasını ısırdığında ya da vurduğunda çabuk, dolaysız bir tepki göstermeniz çok önemlidir. Böyle durumlarda çocuğa ne yapmaması gerektiğini, neden yapmaması gerektiğini ve bunu bir daha yapmasının sonuçlarını belirtin. Bunu kararlı bir şekilde ve anında yapın: “Hayır! Isırma! Canı acır!”
Cümleleriniz basit ve kısa olsun. Isırmanın ve vurmanın neden yanlış olduğu konusundaki uzun açıklamaların küçük çocuklar için hiçbir faydası yoktur. Çünkü bu yaşta uzun uzun anlattıklarınızın hepsini anlayacak kadar geniş bir dikkat yelpazesine sahip değildirler ve gelişim düzeyleri de buna yeterli değildir.
Çocuğunuzun yanlış davranışı konusunda gerekeni yaptıktan sonra, neden bu şekilde davrandığını bulmaya çalışın. Sırf dikkat çekmek ya da ilgi toplamak için yapıyorsa, güzel davranışlarını bol bol takdir verin, bu davranıştan caydırmaya çalışın.
Diş çıkardığı için ağrı veya kaşıntıyı gidermek amacıyla ısırıyorsa, eline ısırabileceği yumuşak bir oyuncak verin. Öfkeli veya gergin olduğu için ısırıyorsa, bir-iki dakika boyunca ortamdan uzaklaştırın ve duygularını ifade edebilmesini sağlayacak kelimeler önerin.
Çok fazla uyarıldıysa, çok yorgun ya da açsa bu özel ihtiyacını giderin ve daha sonra aynı durumdayken yine aynı davranışı yapma ihtimaline karşı hazırlıklı olun. Çocuğunuz başka bir çocuğu ısırdı ya da vurduysa, o çocuğa da yakın ilgi göstermeyi ihmal etmeyin.
Saldırgan davranışlar vuku bulduğu anda ve doğru şekilde müdahale edildiğinde, çocukların çoğu bu davranışın sosyal olarak kabul edilmediğini ve durması gerektiğini kısa sürede öğrenmektedirler. Çocuğunuz 3 yaşından büyük olduğu halde halen vuruyor veya ısırıyorsa bir psikolog ile görüşmeniz yararlı olacaktır.